جان پناه یکی از بخش های بسیار مهم در هر ساختمان می باشد که در هنگام اجرای آن می بایست به ضوابط از پیش تعیین شده توسط آتش نشانی توجه نمود. در این مقاله از وب سایت آترون شاپ قصد داریم به بررسی و مرور مقررات مورد تایید آتش نشانی برای جان پناه بپردازیم و مفاد آن را با شما در میان بگذاریم.
جان پناه چیست؟
جان پناه یکی از اجزای مهم در طراحی ایمن ساختمان است که معمولاً در لبه پشت بام یا بالکن ها نصب می شود و نقش اصلی آن جلوگیری از سقوط افراد به پایین می‌ب اشد. این سازه که ممکن است از مصالح مختلفی مانند بتن، فلز یا شیشه ساخته شود، علاوه بر تأمین ایمنی جانی افراد، به افزایش مقاومت سازه در برابر عوامل محیطی مانند باد نیز کمک می کند. جان‌پناه ها باید طبق ضوابط مقررات ملی ساختمان طراحی شوند تا از لحاظ استحکام، ارتفاع و مصالح استفاده شده، پاسخگوی نیاز های ایمنی باشند.
در برخی پروژه ها، جان پناه می تواند محل مناسبی برای نصب تجهیزات ایمنی همچون سیستم اطفا حریق یا مخفی سازی لوله کشی های مربوط به تهویه و تاسیسات باشد. بنابراین، جان پناه تنها یک دیواره محافظ نیست، بلکه بخشی از سیستم کلی ایمنی و کاربری ساختمان به‌شمار می رود.
ضوابط جان پناه از نظر آتش نشانی: امنیت در لبه بام
همان طور که در بخش قبل اشاره شد. جان پناه (parapet wall) دیواری است که در اطراف لبه بام ساختمان ها یا تراس ها ساخته می شود تا از سقوط افراد جلوگیری کند. اما از نظر آتش نشانی، جان پناه تنها یک عامل ایمنی فیزیکی نیست؛ بلکه در کنترل گسترش آتش بین واحد ها یا طبقات نیز نقش دارد. رعایت ضوابط مربوط به جان پناه در ایمنی ساختمان ها، به ویژه در ساختمان های چند طبقه، الزامی است.
در ادامه به بخش های مختلف زیر می پردازیم.
- حداقل ارتفاع جان پناه
- مصالح مقاوت در برابر حریق
- نقش جان پناه در جلوگیری از سرایت آتش
- دسترسی نیرو های امداد
- ایمنی سازه ای
حداقل ارتفاع جان پناه
بر اساس مقررات ملی ساختمان و الزامات سازمان آتش نشانی:
- حداقل ارتفاع جان‌پناه از سطح تمام‌شده بام یا تراس باید ۱۱۰ سانتی متر باشد.
- در بام هایی که محل تردد افراد است (مثل بام سبز یا بام با کاربری عمومی)، این ارتفاع ممکن است به ۱۲۰ سانتی‌متر یا بیشتر افزایش یابد.
مصالح مقاوم در برابر حریق
جان‌پناه باید از مصالحی ساخته شود که مقاومت کافی در برابر حریق داشته باشند. استفاده از مصالح قابل اشتعال مانند چوب، پلی استر یا کامپوزیت های غیر مقاوم، در ساخت جان‌پناه ممنوع است.
نقش جان پناه در جلوگیری از سرایت آتش
در ساختمان‌هایی که دیوار مشترک ندارند یا در معرض گسترش آتش از طریق بام قرار دارند، جان پناه ها می توانند به‌عنوان مانع انتقال حریق عمل کنند. برای مثال:
- اگر دو واحد ساختمان در کنار هم دارای بام های هم سطح باشند، جان‌پناه بین آن ها باید حداقل ۵۰ تا ۶۰ سانتی متر بالاتر از سطح بام اجرا شود تا از گسترش شعله به بام مجاور جلوگیری کند.
دسترسی نیرو های امداد
جان پناه ها نباید مانع دسترسی سریع نیرو های آتش‌نشانی به بام ساختمان شوند. به همین دلیل در طراحی آن ها باید فضا یا راه دسترسی ایمن در نظر گرفته شود (مثلاً نردبان ثابت یا درب دسترسی از راه پله به بام).
ایمنی سازه ای
جان پناه باید از نظر سازه‌ای پایدار و ایمن باشد، به ویژه در برابر باد و زلزله. در صورت سقوط، ممکن است خطر جانی برای افراد در معابر ایجاد کند.
| ارتفاع نرده‌ها در سطوح صاف | حداقل ۱۱۰ سانتی‌متر از سطح فضا یا بام در دسترس |
| ارتفاع نرده‌ها در سطوح شیبدار (پله‌ها و رمپ‌ها) | حداقل ۹۰ سانتی‌متر از سطح پله یا سطح شیبدار |
| فاصله بین نرده‌های عمودی | حداکثر ۱۱ سانتی‌متر |
| ارتفاع نرده در بالکن‌ها و پل‌های ارتباطی بین دو ساختمان | حداقل ۱۸۰ سانتی‌متر از کف راهرو |
| فاصله بین نرده‌های موازی در بالکن‌ها و پل‌های ارتباطی بین دو ساختمان | حداکثر ۱۰ سانتی‌متر |
| ارتفاع نرده برای بزرگسالان در پلکان‌ها | ۹۰ سانتی‌متر |
| ارتفاع نرده برای خردسالان در پلکان‌ها | ۷۵ تا ۸۰ سانتی‌متر |
| قطر پروفیل دستگیره پلکان | ۳۵ میلی‌متر |
| فاصله دستگیره پلکان از دیوار مجاور | حداقل ۷۰ میلی‌متر |
فاصله بین میله‌های نرده چقدر باید باشد؟
فاصله استاندارد بین میله‌های عمودی نرده حداکثر 10 تا 12 سانتی‌متر است تا از عبور کودکان و ایجاد خطر جلوگیری شود. این فاصله در مهدکودک‌ها و مدارس حتی کمتر (حدود 8 سانتی‌متر) در نظر گرفته می‌شود.
آیا نصب نرده در تراس اجباری است؟
بله، در تمام تراس‌هایی که ارتفاع آن‌ها از سطح زمین بیش از 70 سانتی‌متر باشد، نصب نرده اجباری است. این نرده باید توانایی تحمل حداقل 100 کیلوگرم فشار در هر متر را داشته باشد.
آیا نرده‌های شیشه‌ای ایمن هستند؟
بله، به شرطی که از شیشه‌های سکوریت یا لمینت با ضخامت حداقل 12 میلی‌متر استفاده شود و نصب آن‌ها مطابق استانداردهای ایمنی انجام گیرد. شیشه باید بتواند فشارهای جانبی و ضربه را تحمل کند.
نرده‌های استیل بهترند یا آلومینیومی؟
هر کدام مزایای خاص خود را دارند:
- استیل: مقاومت بالاتر، طول عمر بیشتر اما هزینه نگهداری بیشتر (جلوگیری از زنگ‌زدگی)
- آلومینیوم: سبک‌تر، مقاوم در برابر خوردگی، قیمت مناسب‌تر اما استحکام کمتری نسبت به استیل دارد.
انتخاب آن بستگی به بودجه، شرایط محیطی و سلیقه دارد.
در چه مکان هایی باید جان پناه قرار دهیم؟
مطابق ضوابط مقررات ملی ساختمان برای هر سطحی که اختلاف ارتفاع آن از سطح زیرین آن بیشتر از 70 cm سانتی متر باشد باید جان پناه یا دست انداز را تعبیه کنیم. اما در مقررات ملی ساختمان در مباحث مختلف الزامات گوناگونی را از جان پناه میتوان مشاهده کرد که ما در ادامه مطابق هر بند این ضوابط را خواهیم گفت
در نهایت
- جان پناه‌ها در طراحی و ساخت ساختمان‌ها از عناصر حیاتی به شمار می‌روند که نقش مهمی در ایمنی و زیبایی دارند. ارتفاع استاندارد جان پناه‌ها بر اساس مقررات ملی ساختمان ایران برای سطوح شیبدار حداقل ۱۱۰ سانتی‌متر و برای سطوح صاف حداقل ۹۰ سانتی‌متر تعیین شده است. رعایت این استانداردها به جلوگیری از سقوط افراد و تأمین ایمنی کاربران کمک می‌کند.
- همچنین، حداکثر ارتفاع جان پناه به ۱/۲۰ متر محدود می‌شود و این ارتفاع شامل تمامی عناصر سازه‌ای است. اجرای جان پناه شیشه ای نیز با محدودیت‌هایی، از جمله مقاومت شیشه در برابر عوامل خارجی مواجه است.
- رعایت قوانین و استانداردها نه تنها ایمنی را تضمین می‌کند بلکه باعث افزایش اعتماد در پروژه‌های ساختمانی می‌شود. بنابراین، نظارت مهندسان و کارشناسان مجرب در تمامی مراحل طراحی، ساخت و نصب جان‌پناه‌ها ضروری است تا با مقررات ملی ساختمان تطابق کامل داشته باشد.
دیدگاه خود را بنویسید